Staphorst- De landbouwsector staat onder druk: stikstofreductie en strengere Europese regels zorgen voor onzekerheid in de agrarische sector. Daarom heeft de gemeente Staphorst een transitiefonds voor toekomstgerichte landbouw in het leven geroepen. Dit moet boeren stimuleren om te verduurzamen.

Geschreven door: Geke Leenstra – 6 juni 2025

Op een boerenerf in het buitengebied van Staphorst loopt Gerard Tuin door het weiland naar zijn koeien. “Ze staan het grootste deel van het jaar buiten maar in de winter gaan ze naar binnen.” Tuin werkt nu nog met een zogenoemde “grupstal”, waarin zijn vleeskoeien vaststaan, maar wil al jaren overstappen naar een strostal. Diervriendelijker, duurzamer en natuurlijker. De wil is er, maar de uitvoering blijkt lastig.

Begin dit jaar stemde de gemeenteraad van Staphorst in met het opzetten van een transitiefonds ter waarde van 200.000 euro, verspreid over vier jaar (2025-2028). Het doel: boeren ondersteunen die willen investeren in duurzame of innovatieve technieken, zoals ammoniakreductie of alternatieven voor kunstmest.

Het transitiefonds is bedoeld om initiatieven ‘op gang te helpen’ vertelt wethouder Lucas Mulder, van de gemeente Staphorst. “Het is niet de oplossing voor het stikstofprobleem,” zegt hij, “maar het kan boeren wel motiveren om die eerste stap te zetten. En dat is in deze tijd essentieel.” Hij benadrukt dat Staphorst een grote gemeente is, met veel landbouwgrond: “Er zijn hier nog veel boeren. Maar je moet wel op een duurzame manier verder. En wij vinden als gemeente dat we een voortouw moeten nemen om partijen bij elkaar te brengen.”

Buurgemeente De Wolden

De gemeente is geïnspireerd geraakt door buurgemeente De Wolden, waar het fonds met een soortgelijk budget van 550.000 euro al tot meerdere boereninitiatieven heeft geleid. Uit onderzoek van de gemeente kwam de conclusie dat de financiering van vernieuwende technieken een belangrijk knelpunt vormt. Toch is niet iedereen overtuigd. PvdA-fractievoorzitter Liesbert Lubberink van de gemeente Staphorst stemde tegen. “Het is pleisters plakken,” zei ze eerder. “Het echte stikstofprobleem is landelijk. Bovendien zijn er ook andere inwoners in Staphorst die extra steun verdienen.”

Wethouder Mulder begrijpt die kritiek, maar hij benadrukt dat de gemeente natuurlijk ook meerdere fondsen heeft. “Deze is specifiek voor de landbouwsector.”

Belemmerende regelgeving

Boer Tuin ziet verduurzaming zeker als kans maar heeft ook vragen. “Wanneer is het verduurzamen? Voor mij is dat bijvoorbeeld overstappen op een strostal. Dan heb je stalmest in plaats van drijfmest, en kunnen koeien natuurlijk gedrag vertonen.” Stalmest is, in tegenstelling tot drijfmest, gemengd met stro, zaagsel of ander strooisel. Dat is op de lange termijn duurzamer, omdat het de bodemstructuur verbetert, voedingstoffen langzamer afgeeft en de bodemvruchtbaarheid bevordert. Toch is die overstap in de praktijk lastig. “Een grupstal is nog toegestaan, maar is niet meer van deze tijd. Ik wil al jaren een strostal. Maar zodra ik die stal aanpas, krijg je te maken met een andere stikstofuitstoot en heb je dus een andere bedrijfsvergunning nodig. En daar is nu niet aan te komen.”

Subsidies of steun uit een transitiefonds kunnen dan weinig betekenen, merkt Tuin op. “Uiteindelijk zit je met heel veel dingen gewoon vast aan je stal. Als je die moet aanpassen, en dat mag niet, dan houdt het op. Dan kun je een mooi fonds hebben, maar hoeveel zin heeft dat?”

Volgens hem is regelgeving dan ook het grootste obstakel. “Subsidie helpt natuurlijk, maar de regels zijn het probleem. Je kunt niet jaren blijven wachten op toestemming, maar dat is wel hoe het systeem nu werkt. Ze willen dat boeren duurzamer gaan werken, maar sturen ondertussen op dichte stallen met luchtwassers. Dan klopt er iets niet. Een strostal past beter bij het dier. Maar dat is moeilijker vergund te krijgen.”

Of het transitiefonds daadwerkelijk een verschil gaat maken, zal afhangen van de uitvoering. De exacte regels werkt de gemeente nu uit. Wanneer het fonds wordt opengesteld, is niet bekend. “Het doel is wel om het dit jaar nog van de grond te krijgen”, aldus Mulder.